Alkohol etylowy a metylowy. Objawy zatrucia metanolem i wpływ na organizm człowieka

Etanol a metanol – jedna literka, a tak wiele zmienia! Podczas gdy ten pierwszy jest podstawowym składnikiem naszych ulubionych drinków, drugi jest silnie toksyczny – nawet w niewielkim stężeniu. Zatrucie alkoholem metylowym może prowadzić do ślepoty, a nawet śmierci. Dowiedz się, czym różni się metanol i etanol oraz jak obie te substancje wpływają na organizm człowieka!

Metanol i etanol w chemii

Chemicy znacznie ułatwili sobie życie, definiując określony język przy opisywaniu cząsteczek, tak aby wszyscy rozumieli, o czym mówią – zazwyczaj. W związku z tym liczba atomów węgla w cząsteczce jest opisana przez jej nazwę. Przedrostki „met-” i „et” w chemii opisują, ile atomów węgla znajduje się w głównym łańcuchu cząsteczki. Chemikalia z rodziny alkoholi mają nazwy zakończone przyrostkiem „-ol”.

Zatem metanol ma jeden atom węgla w łańcuchu głównym, a jego wzór chemiczny to CH3OH. Oznacza to, że ​​ma on jeden atom węgla i cztery atomy wodoru, przy czym jeden z tych atomów wodoru jest związany z atomem tlenu. Etan to C2H5OH, czyli ​​ma dwa atomy węgla w łańcuchu głównym i sześć atomów wodoru poza tym łańcuchem, z których jeden jest związany z tlenem.

Etanol jest również nazywany alkoholem etylowym. W gruncie rzeczy jest to termin techniczny określający to, co jest powszechnie nazywamy „alkoholem” w postaci napojów spirytusowych, likierów, wina, piwa itp. Jest to najczęściej wykorzystywany związek z rodziny alkoholi – nie tylko w branży spożywczej, ale także w przemyśle. Alkohol etylowy to m.in. składnik większości paliw.

Z kolei metanol, czyli alkohol metylowy, jest używany jako:

• rozpuszczalnik;
• surowiec do produkcji chemikaliów takich jak formaldehyd i kwas mrówkowy;
• środek do czyszczenia metali.

Niektórzy koneserzy lubią też raczyć się metanolem. To NIE jest dobry pomysł.

Właściwości alkoholu metylowego i etylowego

Zarówno metanol, jak i etanol to klarowne, bezbarwne ciecze, które są łatwopalne i mają charakterystyczny zapach. Przy spalaniu alkohol etylowy wytwarza niebieski płomień, a metylowy – biały.

Ponad 90 procent światowej produkcji etanolu pochodzi z przetwarzania roślin surowcowych takich jak kukurydza i słodkie ziemniaki, jęczmień, buraki czy pszenica. Każde warzywo, które zawiera duże ilości cukrów w postaci skrobi lub celulozy, można przekształcić w alkohol etylowy.

Metanol jest czasami nazywany „alkoholem drzewnym”, ponieważ pierwotnie był wytwarzany przez destylację drewna. Dziś nawet do 40 procent komercyjnego alkoholu metylowego wykorzystuje się do produkcji innych chemikaliów. Jednak wbrew obiegowej opinii denaturat nie jest czystym metanolem, a tzw. skażonym alkoholem etylowym – takim, który nie nadaje się do spożycia przez ludzi.

Jakie są objawy zatrucia alkoholem metylowym?

Zanim metanol zostanie zmetabolizowany, wywołuje depresję ośrodkowego układu nerwowego i objawy zatrucia podobne do etanolu. Może również powodować zapalenie żołądka. Metanol jest metabolizowany przez wątrobę około 10 razy wolniej niż etanol. Około 2% do 5% jest wydalane przez nerki w postaci niezmienionej, a 10% do 15% z wydychanym powietrzem.

Po około 18 do 24 godzin metabolity metanolu gromadzą się i powodują kwasicę metaboliczną z luką anionową.

Na tym etapie mogą wystąpić uszkodzenie nerek i nerwu wzrokowego, a w efekcie: ślepota, śpiączka, a nawet śmierć. Miłośnicy metanolu często opisują zaburzenia widzenia zamglenie lub śnieżenie. 

W przypadku masowego przedawkowania metanolu może wystąpić obrzęk płuc i zapaść sercowo-naczyniowa. Częstym objawem jest też ostre krwotoczne zapalenie trzustki. Niektóre osoby, które przeżyły zatrucie metanolem, zgłaszają objawy podobne do choroby parkinsona.

Podsumowując – nie warto!

Metanol jest wśród nas!

Znane i kochane przez nas napoje alkoholowe nie zawsze są całkiem pozbawione alkoholu metylowego. Najbardziej znanym przykładem napoju z metanolem jest tequila. Powstanie toksycznego alkoholu to naturalny efekt uboczny produkcji tego trunku. Co więcej, zgodnie z meksykańskim prawem tequila musi faktycznie zawierać metanol – przynajmniej 0,3 g/l (gramy/litr), ale nie więcej niż – 3 g/l. 

Stuprocentowe tequile z agawy mają na ogół najwyższy poziom metanolu, podczas gdy w gatunkach mieszanych jest go znacznie mniej. 

Dlaczego w tequili jest metanol? Z wielu powodów, w tym m.in. przez szczepy drożdży, które wykorzystuje się w jej produkcji. Głównym winowajcą jest jednak naturalna pektyna występująca w agawie. 

Metanol można znaleźć także w wielu innych napojach alkoholowych. Bliższym naszym gustom przykładem jest wino, zwłaszcza czerwone. Choć na ogół zawiera ono niski poziom alkoholu metylowego, może mieć go nawet tyle, co tequila. Międzynarodowa Organizacja ds. Winorośli i Wina (OIV) ustaliła ten sam maksymalny poziom metanolu (3 g/l), co rząd meksykański.

Brandy i piwo również zawierają odrobinę metanolu. Ba, znajdziesz go nawet w kawie i soku pomarańczowym! Jednak spokojnie – nawet wypijając kilka litrów swojego ulubionego soku dziennie nie zbliżysz się do dawki, którą uznaje się za szkodliwą dla zdrowia.

Pij tylko alkohol etylowy!

Metanol to trucizna i nie nadaje się do spożycia przez ludzi! Jeśli nie chcesz narazić się na bardzo niebezpieczne zatrucie alkoholowe, sięgaj po trunki wyłącznie ze sprawdzonych źródeł.